برنامه بانک مرکزی برای مقابله با نوسان ارز
رییس کل بانک مرکزی در بیست و سومین همایش بانکداری بدون ربا التهابات کنونی بازار ارز را محصول فضا‌سازی روانی دانست و گفت: به‌دلیل آنکه ارز در کشور تبدیل به یک کالا شده تقاضا برای نگهداری آن افزایش یافته است؛ بهمنی با تاکید بر اینکه یک پول خارجی نمی‌تواند در کشور دیگر به عنوان کالا شناخته شود اظهار کرد: چنین نگرشی موجب تقاضای کاذب در بازار شده و این نوع تقاضا موجب نوسان در بازار ارز شده است.
وی با تاکید بر اصلاح مکانیزم‌ها در اقتصاد از مدیریت نقدینگی به عنوان یکی از راهکارهای مقابله با التهاب بازار ارز خبر داد. بهمنی شفاف شدن تقاضا با برخی اقدامات نظیر پورتال ارزی را گام دیگر بانک مرکزی برای کاهش التهابات ارزی عنوان و اظهار کرد: باید شرایطی را فراهم آورد که بتوان به طور دقیق به تقاضای ارزی پاسخ داد. روز گذشته نرخ ارز و سکه با التهاب بالای قیمتی همراه بود؛ به طوری که نرخ تمامی ارزها رکورد جدید قیمتی را ثبت کرد و انواع سکه نیز با افزایش قیمت مواجه شد.
احمد توکلی رییس مرکز پژوهش‌های مجلس دلیل این نوسان را عدم تزریق دلار كافي به بازار اعلام کرد؛ اما محمود بهمنی رییس‌کل بانک مرکزی مسائل روانی را در افزایش قیمت‌ها دخیل دانست.
بهمني در واكنش به افزايش قيمت ارز مطرح كرد
علل التهاب قيمت ارز و سكه
دنیای اقتصاد- رییس کل بانک مرکزی در واکنش به نوسان التهاب شدید قیمت ارز در روزهای اخیر مهم‌ترین دلیل این افزایش را وجود تحریم‌های بانکی و افزایش تقاضای کاذب خرید ارز در بازار عنوان و تاکید کرد، این شرایط موجب نوسان‌هایی در قیمت ارز شده و رشد کاذب قیمت آن را در پی داشته است.
بهمنی در عین حال پدید آمدن برخی از رفتارهای هیجانی در افزایش قیمت دلار را به مسائل روانی بازار نسبت داد و برای مقابله با این وضعیت از برخی تلاش‌ها در کمیته‌های کارشناسی بانک مرکزی سخن گفت. بهمنی در حاشیه بیست و سومین همایش بانکداری بدون ربا در جمع خبرنگاران تاکید کرد که باید تلاش کنیم تا تقاضای واقعی ارز را شناسایی کنیم و در عین حال برای منحرف کردن نقدینگی‌ها از بازار ارز جذابیت‌های سرمایه‌گذاری ایجاد کنیم.
بهمنی ابراز اميدواري كرد با اجراي برخي اقدامات قیمت ارز در آینده كاهش يابد. خبری که البته با انتقاد برخی مواجه شد. این برای چندمین بار است که رییس کل بانک مرکزی از کاهش قیمت دلار در آینده خبر می‌دهد، اما قیمت دلار در جهت مقابل افزایش می‌یابد. بهمنی در واکنش به این گلایه‌ها گفت که برنامه‌های کارشناسی هنوز وارد مرحله اجرایی نشده و از این رو در صورت اجرایی شدن کار کمیته‌های کارشناسی قیمت ارز کاهش خواهد داشت.
همایش بانکداری بدون ربا و سخنان پیش از دستور در مجلس دیروز در حالی برای درمان مشکلات بازار ارز در حال انجام بود که قیمت دلار همزمان با جهش‌های فراوان همراه بود و قیمت 2430 تومان هم برای آن در بازار شنیده شد قیمت آن البته در ساعات بعد به دلیل برخی تحرکات تنظیمی افت داشت، اما نوسان موجود در بازار کماکان ادامه داشت. قیمت دلار در بعدازظهر تا 2385 تومان افت کرد ولي نوسان قیمت در بازار امکان تعیین دقیق قیمت را ناممکن می‌کند.
در بازار سکه نیز قیمت آن تا 940 هزار تومان هم افزایش داشت و در ادامه بازار به زیر 940 هزار تومان بازگشت. با این همه قول‌ها برای کنترل بازار ارز ادامه دارد و سخنی مبنی بر کاهش دلار در بانک مرکزی و خزانه ارزی کشور مطرح نشده است. اما بازار وکارشناسان همچنان به دنبال یافتن یک رویه واحد برای سرو سامان دادن به قیمت‌ها هستند.
بخش عمده تورم فعلی ناشی از آثار روانی است
ريیس کل بانک مرکزی در جمع خبرنگاران ضمن اعلام برخی دلایل در مورد افزایش قیمت دلار، افزایش تقاضا و تحریم‌های بانکی را دلیل رشد کاذب قیمت‌ها بر شمرد و برای کنترل قیمت ارز در آینده بازهم وعده داد. بهمنی گفت: «باید بپذیریم که ما در شرایط جنگ تمام عیار اقتصادی هستیم و به دلیل تحریم بانک مرکزی و بانک‌ها نقل و انتقال پول با مشکل انجام می‌شود. بنده بخش عمده تورم فعلی را ناشی از آثار روانی و هجوم بی‌دلیل برای خرید برخی اقلام می‌بینم.
اختصاص ارز مرجع به کالاهای اساسی ادامه دارد
بهمنی همچنین در پاسخ به سوالی در خصوص توقف پرداخت ارز مرجع به برخی از واردکنندگان و دلایل آن، گفت: هم اکنون ما کالاهایی را با ارز 1226 تومان وارد کشور می‌کنیم؛ اما اولویت ما پرداخت ارز مرجع به کالاهای اساسی و ضروری است که اولویت‌های آن تعیین شده است. وی خاطر نشان کرد: در چند ماه اخیر برای کالاهایی گشایش اعتبار شد که امروز وارد کشور می‌شود؛ اما واردکنندگان به‌رغم اینکه آن را با ارز 1226 تومان وارد می‌کنند، با قیمت ارز آزاد به مردم می‌فروشند.
ريیس کل بانک مرکزی خاطر نشان کرد: متاسفانه وقتی واردکننده کالایی را با ارز مرجع وارد و با قیمت ارز آزاد می‌فروشد. ما نمی‌توانیم به این شیوه به ارز مرجع پرداخت کنیم، بنابراین اگر کالایی با ارز 1226 تومان وارد می‌شود، با همان نرخ باید به فروش برسد. وی تاکید کرد: وزارت صنعت باید ببیند کالایی که به کشور با ارز مرجع وارد می‌شود، به کجا می‌رود و چگونه به فروش می‌رسد، بنابراین آنها باید نظارت‌های خود را فعال کنند و نباید اجازه دهند هر کسی که ارز مرجع درخواست کند در اختیاش بگذارند، سپس هر جایی که واردکننده دلش خواست، کالا را بفروشد و اینجا است که باید نظارت‌ها اعمال شود تا زمانی که بتوانیم قیمت کالاها را در بازار اصلاح کنیم.
بهمنی ادامه داد: اگر واردکننده‌ای می‌خواهد کالای وارداتی را با نرخ دلار آزاد بفروشد، باید بیاید و پول آن را بدهد؛ چون ما نمی‌توانیم منابع مردم و حق و حقوق جامعه را به یک عده خاص بدهیم و رانت ایجاد کنیم. ما تماما به دنبال این هستیم که این رانت و تفاوت را از یک عده حذف کنیم تا منابع به خزانه وارد شود.
ريیس کل بانک مرکزی بیان كرد: اینکه واردکننده‌ای بیاید با ارز 1226 تومان اتومبیلی را وارد کشور کند و سپس با محاسبه آن به قیمت ارز آزاد بفروشد و میلیون‌ها تومان در اینجا قیمت‌ها را افزایش دهد، ما باید به سراغ آنها برویم و وزارت صنعت نیز بیاید جلوی آنها را بگیرد و تفاوت ارز مرجع و دولتی و آزاد را از آنها بگیرد یا با آنها به شیوه نرخ ارز آزاد برخورد نماید.
وی همچنین در ارتباط با بازار ارز به این نکته نیز اشاره کرد که قطعا افزایش قیمت‌ها در این بخش بر پدیده تورم تاثیر دارد و ما باید بپذیریم در مدیریت منابع و مصارف مسائلی را به وجود خواهد آورد، چون امروز کشور در یک شرایط جنگ تمام عیار اقتصادی قرار دارد و بانک مرکزی و همچنین سیستم بانکی کشور دچار تحریم هستند.
وی به این مطلب نیز اشاره کرد که معتقدم بیشتر تورم حاصل شده در بازار ارز به دلیل آثار روانی و بی‌ربطی است که متاسفانه امروز بازار به آن دچار شده است.رييس کل بانک مرکزی در این ارتباط که مجموعه تحت مدیریت وی مسوول ساماندهی و نظارت بر بازار ارز کشور است، اظهار کرد: بهتر است در این مورد کسانی که صحبت کرده‌اند، پاسخگو باشند.
وی در این ارتباط که آیا بانک مرکزی اعتقادی به وجود اخلال در بازار ارز ندارد، گفت: در جامعه باید مکانیزم‌ها را اصلاح کنیم؛ چون در تمام دنیا پول یک کشور کار می‌کند و پول کشورهای دیگر به عنوان کالا نیست؛ اما متاسفانه امروز در کشور ما با ارز به عنوان یک کالا برخورد می‌شود. وی این سخنان را در واکنش به سوالی در خصوص اظهارات رییس دولت بیان کرد.ريیس‌جمهور در سه شنبه هفته گذشته در گفت‌وگوی زنده تلویزیونی از دستگیری اخلال‌کنندگان بازار ارز خبر داد و گفت: «مقدار زیادی از مشکلات بازار ارز ناشی از آن بود که باندهای داخلی فقط برای اهداف سیاسی و اقتصادی وارد شدند. خودشان از یک طرف بازار ارز را به هم ریختند و از یک طرف دولت را متهم کردند و به دولت فحش دادند.»
بهمني در اين خصوص گفت با بیان اینکه اطلاعی از شناسایی اخلالگران ارزی ندارم، گفت: بهتر است در این مورد کسانی که صحبت کرده‌اند، پاسخگو باشند.
روند نوسانی قیمت‌ها در بازار
قیمت ارز و سکه دیروز بعدازظهر از سقف قیمتی میانه روز پایین‌تر آمد و نسبت به قیمت‌های نگران‌کننده اواسط روز افت کرد.
قیمت دلار روز گذشته رکوردهای روزمره خود را دوباره تکرار کرد و تا ساعت 13:30 دقیقه ظهر نرخی برابر با 2430 هم برای آن در بازار گزارش شد. این میزان البته برای لحظاتی بیشتر دوام نیاورد و تا دقایقی پس از ساعت 2 بعدازظهر به 2385 تومان رسید. تا ساعت 4 بعدازظهر این نرخ همچنان پایدار ماند. در این ساعت نوسان دوباره بر بازار مستولی شد که البته قیمت ساعت 2 بعدازظهر بیشتر مورد وثوق است. افزایش قیمت دلار و افزایش فزاینده آن از سطح 2200 تومان عملا از روز چهارشنبه گذشته اتفاق افتاد. از این روز تا روز گذشته قیمت دلار 8 درصد افزایش داشته و175 تومان گران شده است. در پی این شرایط قیمت یورو با 12 درصد افزایش 335 تومان گران شد یورو در این روزها از 3100 تومان گذشته است.
از روز چهارشنبه در حالی که قیمت طلا در بازارهای جهانی تنها 5/2 درصد افزایش داشته‌اند، قیمت سکه تا روز گذشته با 75 هزار تومان افزایش تا 923 هزار تومان رسید. روز گذشته البته قیمت 940 هزار تومان هم برای آن در ساعاتی اعلام شد. در بازار طلا نیز همچنین قیمت هر گرم طلای 18 عیار بدون اجرت ساخت و مالیات بر ارزش افزوده 5 درصدی 11 درصد افزایش داشت.
طی 4 روزکاری اخیر قیمت هر گرم 18عیار 7900 تومان گران شده است. روز گذشته در میان بحث‌های موجود در بازار برخی اظهار نظرها نیز به عنوان عامل افزایشی قیمت در بازار تاثیر گذار بود.
یکی از نمایندگان مجلس در نطق پيش از دستور از برخی ملاحظات بانک مرکزی در بازار ارز خبر داد که به نظر می‌رسد جهش ديروز قیمت دلار تا حدودی از این محل متاثر باشد. توکلی در نطق پيش دستور خود در خصوص بازار ارز گفت: در طول هفت الی هشت ماه اخیر وضعیت بازار ارز بسیار مخرب بوده است. از 30 آبان سال 90 تا 4 بهمن ماه سال 90 یعنی تقریبا 2 ماه 55 درصد ارزش پول ملی کاهش یافته است. الان وقت گفتن آثار مخرب نیست و اینکه چرا آثار مثبتی که انتظار می‌رود حاصل نمی‌شود. متاسفانه این وضعیت در ماه اخیر شدت یافته است و در طول روز های اخیر قیمت ارز به شدت در حال بالا رفتن است.وی گفت: قیمت ارز دیروز (روز شنبه) ساعت 4:54 بعد از ظهر به 2304 هزار تومان رسید که یکی از علت‌های آن این است که متاسفانه به بانک مرکزی دستور داده شده است که ارز در بازار عرضه نکند و قریب 2 هفته است که ارز در بازار عرضه نمی‌شود.
توکلی گفت: دولت گفته است که من 17 میلیون دلار ارز برای کالاهای اساسی در 3 - 4 ماهه اول سال به قیمت ارز مرجع به بازار ارائه کردم. اگر اختلاف قیمت در هر دلار را حداقل 600 تومان در نظر بگیریم 11 هزار میلیارد تومان پول از جیب ملت به کیسه‌های خاصی ریخته شده است. سخنان توکلی را البته باید در مورد تزریق نشدن دو هفته‌ای دلار البته به یک هفته تقلیل داد.
اما به طور واضح از هفته قبل تا روز گذشته ارز ارزان‌تری در بازار با هدف کنترل قیمت وارد نشد. اما روز گذشته به نقل از برخی منابع آگاه اعلام شد که توسط يك بانك بزرگ دولتي 2 میلیون دلار ارز در بازار تزریق شده است. در حین تنظیم این گزارش البته قیمت دلار دوباره سر به افزایش داشت که شاید تاثیر تزریق دلار ارزان به سرعت کمرنگ شده باشد. فارغ از اهداف تعریف شده کلان برای بازار ارز که در سخنان و برنامه‌های دولت آمده و مرتبا مورد تاکید قرار گرفته ، به نظر می‌رسد که در بازار ارز تاثیر سیاست‌های یک دست به چشم نمی‌آید.
در واقع رویکرد واحدی بین وزارت اقتصاد و بانک مرکزی به عنوان بخش‌های اصلی کارگروه تنظیم بازار ارز وجود ندارد. به عنوان مثال بانک مرکزی اعتقادی به اینکه ارز یک کالا بوده و در بورس قابل معامله و تعیین قیمت است، ندارد. از آنجایی که نظام ارزی کشور شناور مدیریت شده نام گرفته بانک مرکزی این حق را برای خود قائل می‌داند که به عنوان متولی اصلی بازار ارز از موضع خود دفاع کند. در همین حال وزارت اقتصاد با به راه‌انداختن برنامه بورس ارز در تلاش است که مانند سکه قیمت ارز را در بازاری مشابه بازار آتی سکه تعیین کند که البته با انتقاد کارشناسان بخش خصوصی هم مواجه است. در عین حال بانک مرکزی همان طور که به بورس آتي سکه اعتقاد کاملی ندارد (این قضیه سال گذشته در برخی از سخنان رییس کل بانک مرکزی مشهود بود)، در مورد بورس ارز مخالفت آشكار‌تری دارد که البته مورد تاکید کارشناسان پولی و مالی نیز هست.
در همین حال برخی سخنان که روز گذشته از زبان رییس کل بانک مرکزی شنیده شده نشان می‌دهد که اتفاقات بازار ارز جدی است و ابایی نیز از گفتن آن وجود ندارد که بر بازار البته اثر خود را باقی خواهد گذاشت. برخي معتقدند که در بازارارز به دلیل برخی مصلحت سنجی‌ها نمی‌توان از سیاست‌های ارزی با شفافیت سخن گفت. اختلاف بین بانک مرکزی و وزارت اقتصاد شاید در نوع نگاه این دو به مقوله ارز ناشی شود. بانک مرکزی به پول به عنوان کالا نمی‌نگرد اما ارز برای وزارت اقتصاد نوعی کالا به حساب می‌آید. ساختار بازار پول و ساختارهای بازارهای مالی متفاوت است. افزایش قیمت‌ها در بازارهای داخلی دیروز در حالی ادامه داشت که قیمت طلا در بازارهای جهانی به دلیل تعطیلی پایان هفته در سطح 1735 دلار بسته مانده بود.