تاثیر پیروزی احتمالی هریک از نامزدهای ریاست جمهوری بر بازار ارز
*مجید اصلی
مدیر گروه صرافی مانیمکس
یازدهمین دوره انتخابات ریاست جمهوری در ایران از نقطه نظر اقتصادی می تواند نقطه عطف مهمی در تاریخ جمهوری اسلامی باشد. این نوشتار به صورت خاص و تخصصی بر آن است تا نگاهی کلی به تاثیر حضور هریک از نامزدهای موجود در راس قوه مجریه بر بازار ارز داشته باشد. قبل از آن تذکر چند نکته ضروری است:
- حفط ارزش پول ملی هر کشوری به مجوعه ای از عوامل سیاسی و اقتصادی در سطح ملی و بین المللی بستگی دارد. به صورت مشخص، وضعیت کنونی جایگاه و ارزش پول ملی ایران و افزایش لجام گسیخته نرخ ارز در دو سال اخیر به 2 عامل تحریم های بین المللی و سوء مدیریت اقتصادی نسبت داده می شود. تاثیر رئیس جمهور آینده بر بخش تحریم ها به صورت نسبی و غیرمستقیم و در بخش مدیریت اقتصادی به صورت کاملا مستقیم قابل ارزیابی می باشد.
- در ایران احزاب و برنامه های سیاسی مدون و مشخص به صورت استاندارد غربی وجود ندارد. عمده تصمیم ها و برنامه های اقتصادی فرد محور بوده و در بهترین حالت تیم محور (گروه همراه یک مدیر اجرایی) است و حتی سندهای تعریف شده مانند برنامه های توسعه 5 ساله یا حتی سند چشم انداز 20 ساله نیز عمدتا سلیقه ای و بر اساس برداشت تیم اجرایی هر دوره مورد توجه قرار گرفته اند.
- نقش مسائل روانی و احساسی در همه سطوح مالی و اقتصادی در ایران بسیار پررنگ تر از تراز میانگین جهانی است. بنابراین شور و هیجان و یا حتی احساس روانی ایجاد شده در برابر هر رویداد سیاسی می تواند تاثیر قابل ملاحظه ای بر نرخ ارز داشته باشد. این تاثیرهای روانی عمدتا کوتاه مدت، غیر قابل پیش بینی و زودگذر هستند اگرچه باعث تلاطم شدید بازارهای مالی می شوند.
- پیش بینی رویدادهای سیاسی در ایران کاری مشکل به نظر می رسد و در مقطع کنونی شاید پیش بینی مشخصی و حتی نسبی از فرد پیروز وجود نداشته باشد. تفاوت سطح کیفی کاندیداها قابل ملاحظه نیست و از این رو عمدتا به نظر می رسد پیروز میدان کسی باشد که بهتر بتواند در احساسات مردم ایران نفوذ داشته باشد. به کلام ساده یک سخنرانی عامه پسند و تهییج کننده چندین برابر یک برنامه اقتصادی منسجم و قابل اجرا می تواند کارکرد انتخاباتی داشته باشد.
- این مقایسه صرفا بر اساس سخنرانی ها برنامه های ارائه شده و عملکرد گذشته هریک از نامزدها صورت گرفته است. این مقایسه سیاسی نیست و صرفا یک پیش بینی اقتصادی است که با توجه به تاثیر عوامل روانی و سیاسی بر رویکردهای اقتصادی دولت و مردم ایران می تواند حتی به صورت برعکس نیز محقق شود.
- بی ثباتی نرخ ارز در ایران در یک دوره 2 ساله صورت پذیرفته و در خوش بینانه ترین حالت ثبات مجدد نرخ ارز یک مهلت دو ساله را می طلبد. پیش بینی های صورت گرفته برای نرخ ارز در این نوشتار صرفا برای کوتاه مدت و در حد تاثیرات روانی تغییرهای قابل انتظار در رویکرد اقتصادی دولت آینده است. نرخ دقیق تر ارز را رویکردهای تیم اقتصادی دولت اینده از جمله وزیر اقتصاد، رئیس کل بانک مرکزی و رئیس احتمالی سازمان مدیریت و برنامه ریزی تعیین خواهند کرد اگرچه نقش مسائل سیاسی نیز همچنان پررنگ خواهد بود.
محمدباقر قالیباف:
یک تکنوکرات با دیدگاه های نسبتا مدرن شهری، تعریف جدیدی از دیدگاه اقتصاد مبتنی بر اصول گرایی با تاکید ویژه به عملگرایی و کار جهادی و پروژه محوری است.
دیدگاه های اقتصادی آقای قالیباف تلفیقی از دیدگاه های آقای رفسنجانی، خاتمی و حتی احمدی نژاد محسوب می شود که در هیچ یک از تعریف های قبلی نمی گنجد. شاه کلید سخنان وی تکیه بر مدیریت بهتر منابع است و نقطه ضعف اصلی را نه در سیاست های اقتصادی یا تحریم ها که در سوء مدیریت در دولت های قبلی می داند.
از نظر روانی سابقه و ذهنیت مثبت مردم از حضور وی در نیروی انتظامی و شهرداری تهران، می تواند در کوتاه مدت تاثیر مشخصی بر نرخ ارز داشته باشد. آقای قالیباف به جامعه بین المللی و تطبیق با شرایط روز دنیای مدرن علاقمند است و هم زمان بر اصول انقلابی اقتصادی از جمله عدالت تاکید دارد.
آقای قالیباف وعده داده که در یک دوره 6 ماهه همه قیمت ها از جمله نرخ ارز را تثبیت و در یک دوره 2 ساله کاهش خواهد داد. پیش بینی می شود نرخ ارز در صورت پیروزی احتمالی وی در یک دوره کوتاه مدت احساسی تا تشکیل دولت وی کاهش زیادی داشته باشد.
حسن روحانی :
نزدیک ترین فرد به هاشمی رفسنجانی و ادامه دهنده دیدگاههای اقتصادی وی به نظر می رسد. بر این اساس در صورت بازگشت تیم به روز شده دوران کارگزاران سازندگی احتمالا بایستی منتظر افزایش توجه به اقتصاد و نزدیکی بیشتر به اقتصاد بازار و دیدگاههای مدرن غربی با مدل ایرانی در اقتصاد کشور باشیم.
آقای روحانی سابقه اقتصادی روشنی ندارد اما دکترای حقوق اساسی از انگلستان را در کارنامه خود دارد و به پشتوانه حضور طولانی در مرکز تحقیقات استراتژیک احاطه نسبتا خوبی به اطلاعات و داده های کلان اقتصادی ایران دارد.
پیش بینی می شود در کوتاه مدت پیروزی وی باعث کاهش نرخ ارز حدقل در یک دوره 2 ماهه تا بعد از انتخابات گردد.
محمدرضا عارف:
وی نیز ادامه دهنده راه محمد خاتمی رئیس جمهور اصلاحات معرفی شده است. ارجاع مغرورانه وی به دستاوردهای دولت آقای خاتمی نشان گر اعتماد و اعتقاد وی به درستی سیاست های اقتصادی دوران اصلاحات دارد. دوران ریاست جمهوری آقای خاتمی تنها دوره ای بوده که نرخ ارز کمترین نوسان را تجربه کرده، اقتصاد ایران رشد 6 درصدی را تجربه کرده و از نظر کشاورزی تا سطح خودکفایی تولید گندم پیش رفته است.
آقای عارف فارغ التحصیل دانشگاه استنفورد در رشته برق و الکترونیک است و به نظر می رسد دیدگاه های مهندسی و تحصیلات دانشگاهی وی باعث بازتر شدن اقتصاد ایران و کاهش تصدی گری دولتی در اقتصاد شود. معضلی که همچنان بزرگترین مانع رشد اقتصادی در ایرن معرفی می شود.
پیش بینی می شود پیروزی احتمالی آقای عارف نیز نه به اندازه دو کاندیدای قبلی اما تاثیر کاهشی بر نرخ ارز داشته باشد.
علی اکبر ولایتی:
آقای ولایتی اگر چه سابقه اقتصادی ندارد اما 16 سال حضور در راس وزارت خارجه و 16 سال حضور در جایگاه مشاوره بین الملل رهبری تصویر مردی پخته و آشنا به زیروبم سیاست از وی به دست می دهد. آقای ولایتی از پشتوانه مشورتی و حمایتی بازاریان تهران برخوردار است. گروه موتلفه که یکی از احزاب سنتی و ریشه دار در ساختار سیاسی ایران محسوب می شود به صورت رسمی از وی حمایت کرده است. نفوذ و تاثیر این گروه در بازار تهران می تواند دیدگاه های اقتصادی موتلفه را به تیم اقتصادی وی نزدیک کند.
آقای ولایتی برای ساماندهی به اوضاع اقتصادی ایران از جمله نرخ ارز یک مهلت 100 روزه درخواست کرده است. پیش بینی می شود پیروزی احتمالی وی در انتخابات تا قبل از تشکیل کابینه تاثیر چندانی در کاهش یا افزایش نرخ ارز نداشته باشد.
محسن رضایی:
تنها اقتصاد خوانده در بین 8 کاندیدای ریاست جمهوری که دکترای اقتصاد دانشگاه تهران تاثیر زیادی بر رویکردهای وی داشته است. آقای رضایی 16 سال دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام بوده، با ساختار سیاسی و نظامی ایران آشناست و اطلاعات اقتصادی نسبتا کاملی از وضعیت ایران دارد.
حضور وی در تدوین برنامه های 5 ساله توسعه و سند چشم انداز باعث تعهد بیشتر وی به برنامه های مدون شده است. آقای رضایی تنها کاندیدایی است که به صورت مشخص و شفاف به معضلات اقتصادی و راهکارهای مورد نظر خود پرداخته است.
پیش بینی می شود حضور احتمالی وی در جایگاه ریاست جمهوری تاثیر کوتاه مدت قابل توجهی بر نرخ ارز نداشته باشد.
سعید جلیلی:
آقای جلیلی نیز به جز سابقه چند ساله اخیر در راس شورای عالی امنیت ملی و مذاکره کننده اصلی ایران در جریان مناقشات هسته ای، سابقه اجرایی قابل توجهی ندارد. اگرچه دیدگاه های سیاسی و اقتصادی وی بسیار نزدیک به آقای احمدی نژاد تفسیر شده اما به نظر می رسد عدم تجربه اجرایی وی نقش تیم اقتصادی همراه آقای جلیلی را پر رنگ تر خواهد کرد.
آقای جلیلی به سرسختی و مقاومت و ایستادگی در بحران هسته ای تاکید دارد و بیشتر از مسائل اقتصادی بر رویکردهای سیاسی و عقیدتی خود تمرکز کرده است. وی اگرچه راهکار روشن و شفافی در زمینه معضلات اقتصادی پیش رو ارائه نداده است اما بر ظرفیت های اقتصادی کشور برای استفاده از فرصت های پیش رو به صورت کلی تاکید زیادی داشته است.
پیش بینی می شود پیروزی احتمالی وی در انتخابات ریاست جمهوری باعث افزایش نرخ ارز در کوتاه مدت شود.
غلامعلی حداد عادل:
آقای حداد عادل بیشتر یک شخصیت فرهنگی شناخته می شود که سابقه کوتاه مدت حضور در راس مجلس شورای اسلامی را نیز در کارنامه خود دارد. وی نیز از جمله کاندیداهایی است که سابقه اجرایی چندانی ندارد و تنها به صورت کلی بر معضلات اقتصادی و ضرورت رسیدگی سریع تر به مسائل اقتصادی در برنامه های خود تاکید کرده است.
پیش بینی می شود پیروزی احتمالی وی در انتخابات پیش رو افزایش کوتاه مدت نرخ ارز را به همراه داشته باشد.
محمد غرضی:
آقای غرضی نیز از معدود کاندیداهایی است که سابقه اجرایی قابل توجهی دارد اگرچه عمده فعالیت های اجرایی وی به دوران دولت سازندگی آقای هاشمی مربوط می شود. تحصیلات مهندسی آقای غرضی و حضور وی در وزارت خانه های نفت و پست و نیز حضور در جایگاه ریاست سازمان نظام مهندسی چهره ای اجرایی از وی به دست می دهد اما در زمینه معضلات اقتصادی پیش رو ، وی نیز همچون اغلب نامزدها بر مشکلات به وجود آمده تاکید داشته و برنامه مشخص و مدونی از نظر اقتصادی ارائه نداده است.
آقای غرضی بر تشکیل دولت ضدتورم تاکید دارد و وعده داده ظرف یک سال قیمت ها را کنترل خواهد کرد. پیروزی احتمالی وی در انتخابات تاثیر چندانی در روند کوتاه مدت نرخ ارز نخواهد داشت.