غرامت سرنگون کردن هواپیمای اوکراینی و ضرر دور زدن حریم هوایی چقدر به اقتصاد ایران خسارت می زند ؟
به نقل از بی بی سی : اتفاقات یازده روز گذشته، از زمان کشته شدن قاسم سلیمانی در عراق تا روزی که مشخص شد هواپیمای اوکراینی با "خطای انسانی" هدف موشک سپاه پاسداران قرار گرفته، به غیر از پیامدهای سیاسی، تاثیرات قابل توجهی هم بر اقتصاد ایران دارد.
آژانس ایمنی هوانوردی اتحادیه اروپا به شرکت‌های هواپیمایی اروپایی توصیه کرد تا از پرواز بر فراز ایران خودداری کنند.
شرکت هوایپمایی لوفتهانزای آلمان دستکم تا بیستم ژانویه پروازهای خود را به تهران لغو کرده و سوئد هم پروازهای ایران ایر به دو شهر استکهلم و گوتنبرگ را فعلا لغو کرده است.
بعضی خطوط هوایی هم مسیر خود را برای دوری از آسمان ایران و عراق تغییر داده‌اند؛ مانند شرکت هواپیمایی کی‌ال‌ام-ایر فرانس فرانسه، ایر شاتل نروژ، خطوط هواپیمایی مالزی و کانتاس استرالیا.
پس از آن رئیس هوانوردی غیرنظامی افغانستان اعلام کرد که پروازهای عبوری از فضای افغانستان ۲۵ درصد افزایش یافته است.
این تحولات موجب کاهش شدید درآمد ایران از محل پروازهای عبوری از حریم هوایی این کشور می‌شود.
ایران، مانند دیگر کشورها، برای عبور پروازهای خارجی از آسمانش به ازای وزن هواپیما و مسافت عبوری در محدوده آسمان این کشور، از خطوط هوایی هزینه دریافت می‌کند.
فرمول محاسبه هزینه پروازهای عبوری چیست؟
طبق اعلام شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هوایی ایران، هزینه برای هر یک تن وزن هواپیما، ۴ هزارم دلار در هر کیلومتر است.
اگر نرخ برابری دلار بر اساس میانگین نرخ موزون سنا حدود ۱۳ هزار تومان باشد، شرکت فرودگاه‌ها از خطوط مسافری خارجی در ازای هر هزار کیلوگرم وزن هواپیما، برای هر کیلومتر در حریم هوایی ایران، حدود ۵۲ تومان هزینه می‌گیرد.
درآمد شرکت فرودگاه‌های ایران از پروازهای عبوری از آسمان ایران چقدر است؟
بر اساس اعلام شرکت فرودگاه‌ها و ناوبری هواپیماهای ایران، عبور هواپیماها از آسمان ایران در سال ۱۳۹۷ حدود ۱۷۰۰ میلیارد تومان درآمد داشته که "نسبت به سال قبل از آن (۱۳۹۶) چهار درصد کاهش داشته است."
سیاوش امیرمکری، رئیس این شرکت تابستان امسال گفته بود :"از میزان این درآمد در سال جاری فعلا آماری نداریم، البته تعداد پروازهای ما به کمتر از ۹۰۰ پرواز در روز رسیده و پیش‌بینی می‌کنیم حدود ده درصد کاهش را در این زمینه تجربه کنیم." پیش از این در پی تنش میان هند و پاکستان و همچنین التهاب در روابط عربستان و متحدانش در منطقه خلیج فارس با قطر، درآمد ایران از پروازهای عبوری از آسمان این کشور افزایش چشمگیری یافته بود.
غرامت‌های سقوط هواپیما
ایران باید بابت سرنگون کردن بوینگ ۷۳۷ سری ۸۰۰ خطوط هواپیمایی اوکراین که ساخت سال ۲۰۱۶ میلادی است، به این ایرلاین خسارت پرداخت کند. این خسارت علاوه بر جبران از میان رفتن هواپیما، ممکن است خسارت‌های وارد شده به برند این هواپیمایی را هم دربرگیرد.
بیمه مرکزی ایران به خبرگزاری ایسنا گفته است که خسارت بدنه هواپیما حدود ٧٠ میلیون دلار و مجموع غرامت سرنشینان و بارمسافران حدود ٢٤ میلیون دلار برآورد شده است. با این حال پیش‌بینی می‌شود که با توجه به تعهدات بیمه‌نامه ایرلاین اوکراینی مجموع خسارات مستقیم هواپیما تا حدود ١٥٠ میلیون دلار برسد.
حمید غوابش، دبیر سابق انجمن خطوط هوایی ایران، به روزنامه شهروند گفته است که این رقم به جز دیه‌ای است که طبق قانون باید به خانواده قربانیان ایرانی پرداخت شود و میزان آن بستگی به رقمی دارد که دادگاه‌های بین‌المللی تعیین می‌کنند.
یکی دیگر از تبعات انهدام این هواپیما، تاثیر مستقیم بر گردشگری ایران است.
لغو پروازها به نگرانی فعالان این صنعت در ایران دامن زده تا جایی که انجمن صنفی دفاتر مسافرت هوایی و جهانگردی در نامه‌ای به وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی درخواست اعلام شرایط "فورس‌ماژور" کرده است.
شرایط "فورس ماژور" یا اضطراری زمانی است که پروازها و هتل‌ها به دلیل یک وضعیت ویژه، تهدید امنیتی، شرایط جوی یا محدودیت و یا ممنوعیت دولت‌ها برای سفر به مناطقی خاص، خارج از اراده مسافر لغو می‌شوند. در صورت اعلام رسمی این وضعیت، هیچ یک از هتل‌ها و آژانس‌ها مجاز نیستند از مردم پولی بابت لغو اقامتگاه و پرواز کسر یا آنها را جریمه کنند.
بعضی از کشورها هم از شهروندان خود خواسته‌اند از سفر به ایران پرهیز کنند؛ از جمله بریتانیا. وزارت خارجه این کشور با تغییر سطح هشدار برای سفر به ایران، به شهروندان بریتانیا درباره "هر گونه" سفر به ایران هشدار داده است. پیش از این توصیه در باره سفر به ایران محدود به سفرهای "ضروری" نبود.
تعطیلی بعضی مسیرهای پروازی هم تاثیرگذار بوده، بعنوان مثال شرکت هواپیمایی ملی ایران "هما" بلیت‌های نوروزی خود را به مقصد دو شهر استکهلم و گوتنبرگ فروخته است اما حالا سوئد دستور لغو پروازهای تهران به این دو شهر را صادر کرده است.
ادامه این شرایط برای شرکت ملی هواپیمایی ایران ضرر مالی خواهد داشت.
حرمت‌الله رفیعی، رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران اخیرا از کاهش هفتاد درصدی تورهای ورودی به ایران خبر داد و گفت:
"تورهای ورودی از آمریکا و کانادا صد درصد، تورهای استرالیا و حوزه اقیانوسیه هشتاد درصد، تورهای ورودی از اروپا و آسیا شصت درصد سفرهای خود را لغو کرده‌اند."
تاثیر اتفاقات اخیر بر صنعت گردشگری ایران بحدی بوده که مقامات ارشد هم اذعان کرده‌اند.
علی اصغر مونسان، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفته است: "این اتفاقات ضربه بزرگی به گردشگری وارد کرده است."
هر چند درآمد گردشگری ایران در مقایسه با بعضی از همسایگان مثل ترکیه بالا نیست اما همین هم تحت تاثیر اتفاقات اخیر قرار گرفته است.